4.1.2022

Daha Sağlıklı Binalar İçin

Condair Türkiye Genel Müdürü Gökhan Yalınay, nemlendirme ve diğer HVAC stratejileri yoluyla halk sağlığını iyileştirme potansiyelini mercek altına alıyor.

Her kış mevsimi geldiğinde soğuk algınlığı veya grip gibi solunum yolu hastalıklarında artış yaşıyoruz. Bu durum adeta ilkbaharda polen alerjilerinin artması veya yaz aylarında güneş yanıklarının artması kadar kaçınılmaz bir gerçek olarak karşımızda duruyor.

Bu mevsimsel hastalık için öne sürülen ana nedenler, insanların kapalı mekanlarda birlikte daha fazla zaman geçirmesi, soğuk ile oluşan kuru havanın bağışıklık sistemimizi zayıflatması ve virüslerin gelişmesi için daha elverişli bir ortam sunmasıdır. Bu faktörler, solunum yolu virüslerinin kişiden kişiye daha kolay yayıldığı ve enfeksiyonun artmasına neden olduğu bir durum yaratmak için birleşir.

Ancak bu şekilde mi olması gerekiyor? Bu faktörlere karşı koymak için kapalı ortamlarımızı daha iyi yönetebilir, mevsimsel hastalıkların artışını engelleyebilir ve artan üretkenlik ve azaltılmış sağlık hizmetleri maliyetleri aracılığıyla yatırımın geri dönüşünü sağlayabilir miyiz? Bence cevap evet, evet ve evet!

SARS-CoV-2 salgını, halkın dikkatini virüslerin nasıl bulaştığına odakladı. Halkın bilinçlenmesi, yirmiye kadar sayarak el yıkamaktan başlayıp, bir odadaki CO² konsantrasyonlarının bina havalandırmasının yeterliliğinin nasıl göstergesi olduğu hakkında daha fazla bilgi sahibi olmaya kadar çok yol kat etti.

Bu farkındalık, COVID-19'u yeryüzünden silecek bir aşı programının ötesinde bile kalıcıdır. Ve bu farkındalık artacak. Bilgilendirilmiş bina sakinleri, bir bina işletmecisinden veya işverenden doğru sıcaklık, yeterli aydınlatma ve rahat bir sandalyeden çok daha fazlasını isteyeceklerdir. İyileştirilmiş havalandırmaya duyulan ihtiyaç son zamanlarda medyada yer aldı, ancak iç mekan neminin sağlığımız üzerindeki etkisi gibi diğer faktörlerin farkındalığı da artıyor.

CIBSE ve ASHRAE, binaların güvenli bir şekilde nasıl çalıştırılacağına ilişkin tavsiyelerinde, viral bulaşmayı azaltmak için ideal nem seviyesi olarak %40-60 RH değerini belirgin bir şekilde onaylamıştır. Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi de HVAC rehberinde bu seviyeyi tavsiye etti.

Son çevrimiçi BESA Konferansında, ASHRAE'nin Salgın Görev Gücü'nden Dr. Taylor, solunum yolu enfeksiyonu kontrolü için neden %40-60 RH'nin optimum iç mekân nemi olduğunun ardındaki bilim hakkında kapsamlı bir sunum yaptı. ASHRAE Seçkin Öğretim Üyesi, çok sayıda bilimsel çalışmanın %40 ila %60 arasında bir bağıl nem "ideal noktası" belirlediğini söylüyor ve ekliyor; “çünkü havada daha az virüs partikülü var, daha az bulaşıcılar ve nem düzeyimiz bu bölgede olduğunda sağlığımız ve bağışıklığımız çok daha iyi.

Dr. Taylor ayrıca yakın zamanda ABD'deki MIT araştırma üniversitesi ile ortaklaşa yürüttüğü bir çalışmayı da sundu. COVID-19 enfeksiyon ve ölüm oranları, 125 farklı ülkede çok çeşitli diğer değişkenlerle birlikte değerlendirildi ve korelasyonlar için incelendi. Çalışma, iç mekân bağıl nemi düşük olduğunda COVID-19 enfeksiyon oranlarının daha yüksek olduğunu buldu. Tersine, iç mekân nemi orta aralıktayken ölüm oranları en düşük seviyedeydi.

Türkiye’de, dış sıcaklık yaklaşık 8°C olduğunda ve iç ortam 20°C veya daha fazla ısıtıldığında, bu ideal düzey olan %40-60'ın altında bir iç mekân nemi yaşamayı bekleyebiliriz. Bu genellikle Kasım ayından Mart ayına kadar gerçekleşir. Bu kapalı kuru mevsim, ülkedeki mevsimsel kış solunum yolu hastalıklarının yükselişine ve düşüşüne mükemmel bir şekilde karşılık gelir.

%40-60 RH'yi korumanın faydalarını gösteren bilim kapsamlı olsa da hava nemine dair duyusal bir algımız olmadığı için, nemin ne olduğu ve bunun üzerimizdeki etkisi konusunda halkın farkındalığı çok sınırlı olmuştur. Aşırı olmadığı sürece odalarımızın kuru mu nemli mi olduğunu hissedemeyiz. Bu nedenle, sürekli olarak kuru ortamlarda yaşamayı, daha sonra herhangi bir sağlık sorunu ile ilişkilendirmiyoruz.

Orta seviye nemin faydaları konusunda bilinçlenmesine rağmen, birçok insan binalarda nem kontrolünün var olduğunun bile farkında değil. Yakın tarihli birçok ana akım medya makalesinde, %40-60 RH ideal bir seviye olarak kabul edilse de nemlendirme koruyucu bir önlem olarak önerildiğinde, bir şekilde ulaşılamaz veya pratik olmayan bir çözüm olarak sıklıkla reddedilir. Bu kesinlikle böyle değil ve ticari nemlendirmenin şu anda yapılı çevremizde oynadığı rol konusunda farkındalık eksikliğini gösteriyor.

Bir üretim veya proses uygulaması gerektirdiğinde fabrikaları, veri merkezlerini, müzeleri, depolama tesislerini ve büyük ve küçük bir dizi başka binayı rutin olarak nemlendiriyoruz. Ofislerin sağlık için nemlendirilmesi, bilinçli bina işletmecileri arasında oldukça yaygın. Hastane ortamlarının nemlendirilmesi de rutindir, ancak MR görüntüleme odaları gibi belirli bir uygulama için nem kontrolünün gerekli görüldüğü alanlarla sınırlıdır. Daha doğru taramalar gerçekleştirmeye yapılan yatırımın getirisi açıktır, ancak personeli ve hastaları hava yoluyla çapraz enfeksiyonundan korumak için nemlendirilmiş koğuşlara ve bekleme odalarına yapılan yatırımın getirisi ne yazık ki hemen algılanamaz.

Nemlendirmenin sağlığa faydalarının bilimsel olarak açık olduğu, ancak bina sakinlerinin duyuları için hemen açık olmadığı düşünüldüğünde, kamu binalarında optimum iç mekân nem seviyelerinin korunmasını sağlamak için yönetmeliklerde değişiklik yapılması gerektiğini düşünüyorum. Aksi takdirde, işletme maliyetlerini en aza indirme yolunda, diğer faydalı ancak gizli hizmetlerle birlikte nemlendirme sıklıkla ihmal edilecektir.

Binalarımızı daha sağlıklı hale getirme savaşında, bina servislerinin cephaneliğinde birçok silah var. Nem kontrolü ise doğru havalandırma, hava filtreleme, aydınlatma ve kullanıcı yoğunluğu gibi diğer faaliyetlerin yanı sıra önemli ancak bireysel bir faktördür. Bu koruyucu stratejilerin birçoğu birbirini tamamlar ve bir araya geldiklerinde bina sakinlerinin sağlığını önemli ölçüde iyileştirecektir.

Yapılı çevremizi bu şekilde iyileştirerek, yalnızca gelecekteki olası pandemi tehdidinden değil, aynı zamanda mevsimsel kış hastalıklarıyla ilişkili birçok ölüm, hastalıkla geçen gün, kayıp üretkenlik ve sağlık bakım maliyetlerini önemli ölçüde azaltarak toplumu koruyor olacağız.

Condair geçtiğimiz yıl “Daha Sağlıklı Binalar İçin” başlıklı bir teknik bülten yayınladı. Bina yöneticilerinin, iç mekân ortamlarını kontrol etmeye yönelik bütünsel bir yaklaşımla bina sakinlerinin sağlığını nasıl koruyabileceği hakkında bilgiler içeriyor. Teknik bülteni indirmek için burayı tıklayınız.